با پول دادن مسئله حل نمی‌شود/ قبل‌تر از این تحریم‌ها هم فناوری فضایی را به ما ندادند +عکس

خبرنامه دانشجویان ایران: همایش «درمسیر پیشرفت توقف ممنوع» با حضور رضا تقی پور، وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات و محمد سلیمانی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، در دانشکده هوافضا دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی برگزارشد.

به گزارش «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ همایش «در مسیر پیشرفت، توقف ممنوع» عصر امروز در سالن همایش سفیر دانشکده هوافضا دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی برگزار شد.

در این همایش رضا تقی پور وزیر اسبق وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، محمد سلیمانی نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی، مهران میرشمس از اعضای هیئت علمی دانشکده هوافضا و محمدحسین ذوالفقار کارشناس و فعال در صنعت فضایی حضور داشتند.

بدانید که با پول دادن مسئله حل نمی شود اتفاقا در این مسائل تنها داشتن اراده مسائل را حل می کند
سلیمانی در ابتدا با بیان تاریخچه از صنعت فضایی کشور گفت: قبل از سال 80 که کشور وارد باشگاه فضایی شود، خارجی ها می گفتند شما ماهواره ای ساختید ولی به ما دروغ می گویید، ما هم به آن ها گفتیم چرا؟ آن ها هم گفتند که محققین شما همه چیز را در این مورد می دانند ولی این گونه نبود و چیزی در آن زمان ساخته نشده بود. آمدیم جلو، در سال 85 اولین ماهواره ایران با پرتابگر خارجی پرتاب شد و در سال84  که بنده وزیر شده بودم با دانشگاه های بزرگ سه قرارداد بزرگ بستیم و پنج قرارداد هم برای مسائل جانبی بستیم ودر نتیجه پروژه ماهواره های امید، رصد، نوید و فجر طراحی شدند که در نهایت پرتاب شدند. و با موفقیت در مدار قرار گرفت و امیدواریم که شاهد توسعه ی بیشتر این صنعت در کشور باشیم.

در ادامه سلیمانی نماینده مجلس شورای اسلامی با بیانات مقام معظم رهبری اشاره کرد گفت: سخنان ایشان را جدی بگیرید چرا که خود مسیر روشنی برای دستیابی به فناوری است باید این را بدانید که با پول دادن مسئله حل نمی شود اتفاقا دراین مسائل تنها داشتن اراده مسائل را حل می کند اگر ما دانش فضایی را به دست آوریم و وارد فضا شویم عظمتی بزرگ برای کشور ایجاد می شود باید تحمل کرد مقاومت کرد و خون دل خورد و در مقابل مشکلات ایستادگی کرد هیچ کشوری با افزایش پول مدیریت پیشرفت نکرده است.

وی افزود: صنعت فضایی در همه کشورها سازمانی مثل سازمان انرژی اتمی دارد که این در بهترین وضعیت است ولی احتمالا ایجاد مرکز ملی فضایی در معاونت علمی فناوری رئیس جمهور درست کردن نقطه نزول و سقوط این سازمان می تواند باشد.

این نماینده مجلس در ادامه بیان داشت: رئیس سازمان فضایی اگر در هیئت دولت وجود داشته باشد بهترین وضعیت ممکن است در دولت قبل هم اشتباهاتی در خصوص سازمان فضایی به صورت دیگری رخ داد جالب است کسانی که برای بودن سازمان فضایی دست زدند حالا هم برای انحلال آن کف می زنند از اینکه سازمان فضایی به ناف مخابرات وصل شده می توان خوب آن را ارزیابی کرد چرا که این سازمان از لحاظ پولی مشکلی نخواهد داشت مخابرات بیش از پنج هزار میلیارد تومان به دولت سهم می دهد که به خزانه وارد می شود سال پیش در مجلس تصویب شد همین پول در همین حوزه هزینه شود.

وی گفت: اگر ده درصد آن هم درحوزه فضایی داده شود دست متخصصین باز می شود و می توانند دستاوردهای مهمی به دست بیاورند ایجاد این مرکز در معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری ضد و خلاف قانون است و سازمان فضایی نمی تواند زیر نظر معاونت علمی برود.

نماینده مجلس شورای اسلامی به مسئله تحقیقات اشاره کرد و گفت: در تحقیقات ما راهی جز هزینه کردن نداریم چون مسئله این است که می خواهیم عقب ماندگی ۲۰۰-۳۰۰ ساله را جبران کنیم و گاهی مجبور به موازی کاری می شویم که در آن پول نیست باید تأکید کنم که پول در کشور زیاد است ولی اگر این پول را در دست توانمند مهندسین دانشجویان نخبه کشور قرار بدهیم می توانیم به صورت موازی ماهواره های را بسازیم که جواب هم داشته باشند و دست عمل کنند ما در مرحله تحقیقات ودر مرحله توانمند سازی کشور باید نگاه به آرمان ها داشته باشیم و بتوانیم از ماهواره ها پول ایجاد کنیم و سرویس ایجاد کنیم ولی در این راه ناگزیریم کار موازی سازی را انجام دهیم ولی وقتی وارد صنعت و تولید می شویم دیگر موازی کاری دست نیست.

وی با تأکید بر اینکه ریسک و هزینه فضا زیاد است گفت: ریسک فضا زیاد است اما اگر پاسخ مثبت بدهد دستاوردهای زیادی خواهد داشت اگر می خواهیم سربلند شویم باید وارد فضا شویم و سرمایه گذاری در فضا کنیم تحمل، صبر و کار کردن مهم است.

سلیمانی با بیان اینکه اشتغال جوانان در حوزه فضا می تواند کمک زیادی به پیشرفت آن کند گفت: اگر دو هزار نفر به این حوزه وارد شوند قطعا ما به رشدو تعالی در حوزه فضا می رسیم.

وی به همایش ها و کنفرانس های هزینه بر اشاره کرد و گفت: همایش ها و کنفرانس های در ماه آخر سال و در همین اسفندماه برگزار شد که بیهوده بود اگر پول این همایش ها به محققین و دانشجویان بدهند می توانند یک کار شگرف کنند و ناممکن را ممکن سازند.

نماینده مجلس شورای اسلامی در پایان سخنان خود در باره صنعت و دانشجویان و ارتباط آنها گفت: دانشجو در جوانی فرصت های زیادی دارد و دانشجویان نباید دغدغه کار داشته باشند باید به فکر توانمندسازی خود داشته باشند جوانان ما باید مطالبه پیشرفت کنند اگر در مورد هوافضا مطالبه توسعه در این حوزه را داشته باشیم مطمئنا پیشرفت می کنید من از اینکه چند روز پیش دانشجویان در مقابل وزارت صنعت معدن و تجارت جمع شدم خیلی خوشحال شدم چرا که نشان می دهد جوانان ما می فهمند من خودم شخصا کمک می کنم که وزیران را به دانشگاه بیاوریم و مطالبات خود را به وزیران بگوید اما باید از سیاست زدگی و توهین و تشویق بیهود بپرهیزیم.

حتی بسیار قبل تر از این تحریم ها در سال های 69-70 نیز فناوری های فضایی را به ما واگذار نکردند
 تقی پور در پاسخ به این سوال که توضیح مختصری درباره ی سازمان فضایی ایران بدهد؛ گفت: از دوران قبل از انقلاب هم این بحث کاربرد های ماهواره و استفاده از فناوری و خدمات فضایی مطرح بوده و همچنین در آن زمان به سوی خرید یک ماهواره مخابراتی با نام زهره رفته بودند و یک بخشی هم به نام سنجش از راه دور بود که در مورد دریافت تصاویر ماهواره ای و مسائلی از این دست فعالیت می کرد. در سال 83 که قانون جدید وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به تصویب مجلس محترم رسید. از تجمیع مجموعه هایی که فعال بودند؛ هم آن مجموعه هایی که در وزارت ارتباطات تحت عنوان مخابرات ماهواره ای و همین مرکز سنجش از راه دور، سازمان فضایی ایران بنیان گذاری شد و همچنین قرار شد که اساسنامه اش را دولت محترم تصویب کند. شروع کار سازمان فضایی از همین جا بود و یکسری فعالیت متمرکز عمدتاً بر همکاری های خارجی شروع شد و مسئولان در آن زمان بیشتر به دنبال خرید ماهواره زهره بودند که علارغم این که دو بار هم به قرار داد رسید چون این فناوری و کاربرد هایش استراتژیک و راهبردی هستند عملا خارجی ها این را حتی بسیار قبل تر از این تحریم ها در سال های 78-79 و حتی در سال های قبل تر سال های 69-70 به ما واگذار نکردند و پروژه ها را انجام ندادند. کار به اینجا رسید که در مرکز تحقیقات مخابرات با همکاری مجموع های دیگر، بحث ماهواره مصباح مطرح شد که با همکاری خارجی ها ساختش انجام شد ولی بدلیل کارشکنی های طرف مقابل هیچگاه ماهواره را تحویلمان ندادند.

در مرکز تحقیقات عالی الکترونیک که تحت عنوان «متعار» از آن نام می بردیم، چون مقدار زیادی از این مباحث نظری حل شده بود در نهایت توانستیم به سطحی از دانش برسیم که پروژه های بومی را تعریف کنیم و به موازات این کار که در این مرکز صورت می گرفت خوشبختانه در چهار دانشگاه بزرگ کشور این کار شروع شد و برای هر کدام ماهواره ای تعریف شد و این کار را دست گرفتند، به حمد الله امروز حرف های زیادی در این عرصه داریم. همان طور که اشاره شد، زمینه ساختاری برای توسعه این فناوری ها در کشور فراهم باشد ظرفیت ها و استعداد های بالایی در فناوری های مرتبط اعم از الکترونیک، مکانیک، کامپیوتر ، شیمی و ... وجود دارد و این فناوری فضایی به عنوان فناوری مادر می تواند تمامی این ها را به کار گیرد.

تقی پور در پاسخ به این سوال که آیا نهادهای مشابه سازمان فضایی مانند ناسا تابع وزارتخانه خاصی هستند گفت: این حوزه یک حوزه فراسازمانی است همان طور که این رشته را میان رشته ای میخوانیم سازمان فضایی نیز یک حوزه فراسازمانی است خود کار فضایی و کاربرانش در چندین وزارتخانه مانند وزارت دفاع، ارتباطات و حتی علوم تحقیقات و صنعت و معدن و تجارت درگیر هستند این سازمان نمی تواند وقتی می خواهد فراسازمانی کار کند تحت نظارت یک وزارتخانه باشد.

وی افزود: ناسا یک دپارتمانی زیر نظر رئیس جمهور است در روسیه و هند هم نهاد های مشابه تحت نظر نخست وزیر اداره می شوند حتی درچین هم سازمان فضایی زیرمجموعه مستقل رئیس جمهور یا معاون وی می باشد.

وزیر سابق ارتباطات در ادامه بیان داشت: باید به این مسئله بپردازیم چگونه مسیر پیشرفت در طی دوران کوتاهی به سرعت طی شد و آیا دوباره می شود که این مسیر طی شود یا نه قطعا مسیری که طی شد باید با مدیریت جهادی مدیریت می شد و دارای ساختار کاملی بود که ما این ساختار کامل را با بهره گیری از ساختارهای مشابه ایجاد کردیم در زمان پرتاب ماهواره امید وقتی از من میانگین سنی کارکنان را پرسیدم جواب دادم که این میانگین ۲۸ سال است و این نشان می داد که ساختار تیم علمی ما همگی متشکل از افراد جوان بوده است.

تقی پور به فرمایشات مقام معظم رهبری تأکید کرد و گفت: ما باید به این سخنان دقت کنیم و از آنها راه درست را پیدا کنیم ما در صنعت مخابرات در دوره قبل از انقلاب سطح دانش کمی داشتیم پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی که قبل از آن برای تعویض یه قطعه در یک مدار باید کلی جواب پس می دادیم؛ در اواسط دهه هفتاد من خود شاهد آن بودم که تعدادی از افراد اندیشمند، خلاق و دانشمند دور هم جمع شدند و گفتند که می خواهند تنها با ۱۵ میلیون دلار ماهواره بسازند و درخواستشان را از طریق وزارت دفاع به عنوان پیشنهادی به رئیس جمهور وقت فرستادند. امروزه اقتصاد مقاومتی را در همه جا می شنویم ولی ماهواره امید خود یک الگوی اقتصاد مقاومتی بود، الگویی که در تحریم کامل و با همت یه عده انسانی که جهادی کار کردند اتفاق افتاد.

تقی پور در ادامه گفت: ما باید مسائل را به درستی تشخیص بدهیم ساختار خیلی مهم است ولی امیدواریم اتفاقاتی که می افتد باعث تضعیف نشود و تجربه موفق را به سایر حوزه ها مانند اقتصاد تعمیم دهیم.

وزیر سابق ارتباطات در پاسخ به اینکه آیا آرمان های ما به سانتریفیوژها و ماهواره های داخلی وابسته است یا نه گفت: اگر اینها جزو مولفه های پیشرفت کشور هستند قطعا اهمیت دارند و برای کشور مهم هستند قطعا هیچ کس نمی تواند منکر آن شود که امروز یکی از نمادهای بارز اقتدار جمهوری اسلامی ایران و انقلاب همین پیشرفت های علمی بوده است و اگر اینها نبود اجازه نمی دادند در دنیا صحبت کنیم.

وی به بیان خاطره ای در خصوص پرتاب ماهواره امید پرداخت و گفت: وقتی ماهواره امید پرتاب شد سه روز بعد من در وین بودم و با افتخار به همه دنیا گزارش دادم که این موشک و ماهواره دستاورد ایران بوده است و همین موضوع باعث شد حتی نمایندگان عربستان سعودی که رابطه خوبی با ایران ندارند گفتند که شما مایه افتخار جهان اسلام هستید.

تقی پور در ادامه به چرخه مدیریتی اشاره کرد و گفت: ما در چرخه مدیریت فناوری یک مرحله مهم داریم که آن هم تنها به دستاورد آوردن تکنولوژی است ولی مرحله بعدی پیشرفت تکنولوژی می باشد همه این مسیر روشن است اما اگر این راه را نرفتیم دلیلش این نیست که ما مسیر را نمی دانیم و یا نمی توانیم باید خاطرنشان کنم هند فراز و نشیب زیادتری را در این راه نسبت به ایران داشته و کارهای که در ایران انجام شده در هند دو برابر زمان برده است ولی امروزه هند از پرتاب ماهواره های خود سود می برد و من می توانم به جرات بگویم ایران و دانشمندان ایرانی از آنها در این امر قوی تر هستند راه پیشرفت پایداری در این مسیر است شروع خوبی در این کار داشتیم ولی الان درحال درجا زدن هستیم.

وی درباره مذاکرات گفت: مذاکرات حدس و گمان است ما امیدمان این است که این گونه نباشد که مذاکرات تا این حد تأثیر در کشور داشته باشد ما امروز از اقتصاد دانش بنیان صحبت می کنیم و نباید فریب این سخنان را بخوریم که اگر از علم هسته ای کوتاه آمدیم دنیا به ما لبخند می زند نه تنها باید اجازه ندهیم توان فضایی کشور تضعیف شود بلکه باید آن را روز به روز تقویت کنیم و مشکلات راهبردی را حل کنیم.

تقی پور در پایان سخنان خود به سوال یکی از دانشجویان مبنی بر اینکه وقتی ماهواره مخابراتی نداریم چه لزومی دارد انسان به فضا بفرستیم، گفت: اعزام انسان به فضا یکسری موافق و مخالف دارد استدلالی که وجود دارد این است که عده ای از دانشمندان در سطح جهان مطرح می کنند که حتی اعزام آرمسترانگ به ماه غیر واقع بوده و فقط امریکایی ها می خواستند به دنیا مالکیت خود را در ماه و قدرت خود را نشان بدهند ولی به نظر من ساختن ماهواره مخابراتی مهم تر از فرستادن انسان است اعزام انسان به فضا باید در اولویت های بعدی قرار بگیرد ولی می توان از آن به عنوان یک آرمان و افق بلند استفاده کرد این یک سرمایه گذاری است که اگر با گام های روشن و با یک استراتژی مشخص وارد شویم قطعا این سرمایه ها باز می گردد. اگر هند امروز می تواند ماهواره صادر کند باید به گذشته آن نگاه کنیم که ۳۰ میلیارد دلار برای این تکنولوژی هزینه کرده است درآخر فراموش نکنیم توکل به خدا و امداد های الهی و ایمان به آنچه که امدادهای الهی در عمل انجام داده اند از ویژگی های بارز جمهوری اسلامی ایران است.

غرور ملی یک متخصص در آن زمینه زمانی تامین می شود که خودش به دستاوردش اعتقاد پیدا کند
در ادامه این همایش میرشمس از اساتید دانشکده هوافضای دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی در ابتدا گفت: خدمت دکتر تقی پور، دکتر سلیمانی و مهندس ذوالفقار به نمایندگی از دانشگاه صنعتی خواجه نصیر الدین طوسی خیر مقدم عرض می کنم. انتظار می رفت که حتماً ریاست دانشگاه حضور داشته باشند و بنده چون دیدم هیچ کدام از مسئولین حاضر نیستند بالای سن آمدم و حاضر شدم.

وی در ادامه بیان داشت: پژوهشگاه فضایی در قالب سازمان فضایی ایران در دولت نهم شکل گرفت قبلا هم این سازمان زیر نظر وزارت ارتباطات بوده است شورا پیشنهاد داد که این سازمان زیر نظر بالاترین مقام عالی کشور قرار بگیرد ولی به دلیل محدودیت های قانونی این سازمان زیر نظر وزارت ارتباطات رفت در دولت بعدی با توجه به رشدی که سازمان فضایی کرده بود و با دستوری از ریاست جمهوری وقت این سازمان از زیر نظر وزارت ارتباطات بیرون آمد و یکسری از صنایع را ادغام کردند و زیر نظر سازمان فضایی قرار دادند.

وی افزود: سازمان فضایی به دو بخش تقسیم شده یک بخش سیاست گذاری را انجام می داد و بخش دیگر کارایی و تکنولوژی راانجام می داد که به آن بخش پژوهشگاه می گویند وظیفه پژوهشگاه فعالیت در حوزه فناوری بود وقسمت اداری نیز در خود سازمان شکل گرفت.

این استاد دانشگاه در ادامه بیان داشت: شورای عالی فضایی یک شورای بالادستی و سیاست گذار است که همه برنامه های فضای آنجا انجام می شود که از چند وزیر و نماینده تشکیل می شود سیاستگذاری های این شورا که ریاست آن به عهده رئیس جمهور است به تمام نهادهای اجرایی ابلاغ می شود.

میرشمس با اشاره به اینکه مسئول ابلاغ سیاست گذاری ها سازمان فضایی ایران است گفت: ما یکسری فعالیت های را در کشور انجام دادیم که بسیار ارزشمند بوده قدم های اول را سریع و بااقتدار برداشتیم ولی ادعا نمی کنیم که در قله فضایی هستیم برای نهادینه کردن فضایی که باعث افزایش رفاه اجتماعی و ثروت می شود خیلی فاصله داریم.

وی در پایان خاطرنشان کرد: مدیریت باید ثبات داشته باشد و اهداف مشخص باشد تا مرحله به مرحله و قدم به قدم به طرف آن برویم از خیلی از دستاوردها به صورت نمادین و برای افزایش غرور ملی و سیاسی استفاده می کنیم ولی تنها زمانی غرور ملی یک متخصص در آن زمینه زمانی تامین می شود که خودش به دستاوردش اعتقاد پیدا کند. ماهواره های که فرستاده شد، اطلاعات عملیاتی برای ما نداشته است و ما باید در محافل تخصصی عیب و مشکلات آن را ارزیابی کنیم.

چرا بحث جداسازی را که در سازمان فضایی دارید انجام می دهید را در سازمان محیط زیست ایجاد نمی کنید
ذوالفقار در پاسخ به این سوال که آیا چشم انداز بلند مدت مانند سند چشم انداز درباره صنعت فضایی ایران موجود است. گفت: اسناد بالا دستی خوبی در این زمینه تدوین شده است که در همین اسناد بالادستی سازمان فضایی به عنوان یک سازمان مستقل دیده شده است. از سال 86 که وارد مطالعه حوزه فناوری فضایی شدیم، با مطالعاتی که در سطح یک دانشگاه انجام شد، به این نتیجه رسیدیم که حوزه فناوری فضایی نمی تواند محدود در وزارت ارتباطات و حوزه دفاعی باشد. یک ساختار متمرکز هم در حوزه سیاست گذاری و هم در حوزه اجرا می خواهد که بتواند بحث ریل گزاری را انجام دهد و این ها را هم افزا کند.

یک سری انتقادات به گردش های مختلفی که ریاست جمهور محترم سابق در این زمینه انجام داد، درباره مدیریت دوره قبل وجود داشت، با اخذ نظر کارشناسانه ارگان های مربوطه در این زمینه در نهایت طرح ارتقای سازمان فضایی کشور مطرح و تصویب شد. قبل از این که بحث ارتقا سازمان فضایی پیش بیاید ، مطالعات ما در حوزه قطار های پرسرعت و صنایع نفت و گاز که از سال 89 صورت گرفته بود، نشان می داد خیلی از فناوری ها که در حوزه ی فضایی تولید می شود، می تواند سرریز شود در این فناوری های بین رشته ای مانند قطعات و هیتر های حرارتی تا سیستم های ناوبری و ابزار دقیق.

بر همین اساس، ساختاری برای سازمان فضایی ایران پیشنهاد شد که یک سری پژوهشکده در حوزه اجرا در دانشگاه ها شکل بگیرد که هم سرریز دانشی به وجود آید و هم از نظر فناوری  سطح فناوری فضایی را به یک وضع میانه برسانند.

در پایان ذوالفقار از دانشجویان نخبه هوافضا که تدوین طرح ارتقاء سازمان فضایی را نیز برعهده داشته است گفت: بزرگ ترین نقش های سازمان فضایی بحث مدیریت است در دولت قبل قرار بود سازمان فضایی حتی تا معاونت هم پیش برود اما عملا چیزی نشد.

وی به تثبیت مدیریت اشاره کرد و گفت: اتفاق اخیر این بود که مقامی از سازمان فضایی به مجلس رفته و گفته که سازمان در خطر است و این مسئله از طریق مجلس رسانه ای و پیگیری شد ولی همین مقام مسئول پس از اینکه این مشکل سازمان فضایی رسانه ای شد مواضع خود را تغییر داد و در سخنان خود گفت که اصلا مشکلی وجود ندارد و بهتر است این سازمان زیر نظر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برود و باید سیاست گذاری را از حوزه اجرا تفکیک کنند. پژوهشکده فضانوردی که اکنون جدا شده است فاقد ارگان ستادی است و تصمیم گیر و سیاست گذار ندارد به همین دلیل این پژوهشکده باید برای خودش زیرساخت ایجاد کند که در آن صورت این زیرساخت ها یک زیرساخت موازی می شود و یا اینکه ارتباط با پژوهشکده های دیگر را به صورت فیدبک داشته باشد لذا خلأ بزرگی بین وزارتخانه ها ایجاد می شودکه منجر به یک بروکراسی در طراحی ها خواهد شد.

ذوالفقار در پایان خاطرنشان کرد: چرا بحث جداسازی را که در سازمان فضایی دارید انجام می دهید را در سازمان محیط زیست ایجاد نمی کنید این بحث ها برای توجیه کردن و پاک کردن مسئله است و یک ضعف را نشان می دهدکه از دولت قبل به این دولت تزریق شده است و در دولت قبل در بحث تدوین ساختار اقداماتی صورت نگرفته که این کار سازمان فضایی را با یک چالش بزرگ مواجه می کند.